Bujica riječi Mrežno mjesto o hrvatskome standardnom jeziku.

U hrvat­skome stan­dard­nom jeziku pred­nost treba dati obliku prva­šić. Riječ je o uma­nje­nici nas­ta­loj prema ime­nici prvaš, „koji nešto čini prvi put”, odnosno „koji ide u prvi raz­red”. Oblik za osobu žen­skog spola prema ime­nici prvaš glasi prva­šica, a po tome modelu možemo nači­niti i nazive za uče­nike svih raz­reda, od dru­gaša i dru­ga­šice do sed­maša i osmaša, odnosno sed­ma­šice ... Read More »

Izvorni je pri­djev stvo­ren u engle­skom jeziku i glasi Paralym­pic. Iako se ta engle­ska riječ jav­lja sre­di­nom proš­log sto­ljeća, eti­mo­lo­gija joj zapravo nije do kraja razjaš­njena. Pret­pos­tav­lja se da je izvorno nas­tala spa­ja­njem engle­skih riječi para­ple­gic (para­ple­gi­čar) i Olym­pic (olim­pij­ski). Naime, kon­cept među­na­rod­noga sport­skog natje­ca­nja spor­taša s tje­les­nim ošte­će­njima pos­tupno se razvio iz natje­ca­nja engle­skih vete­rana Dru­goga svjet­skog rata s ... Read More »

U hrvat­skome se stan­dard­nom jeziku ovi srodni pri­djevi zna­čenj­ski raz­li­kuju, no u govoru se često brkaju. Papir­nat (s odre­đe­nim obli­kom papir­nati) znači „koji je nači­njen od papira”. U osnov­nom je zna­če­nju to gra­divni pri­djev. Govo­rimo tako o papir­na­tim rup­či­ćima ili mara­mi­cama, papir­na­tim ubru­sima, papir­na­tim vre­ći­cama, papir­na­tom novcu, papir­na­tom zmaju ili avi­onu, papir­na­toj čaši, papir­na­tom cvi­jeću… Pri­djev papir­nat može imati i ... Read More »

Dugo su ovi oblici bili svo­je­vr­stan kamen spo­ti­ca­nja u stan­dard­nom jeziku, no s vre­me­nom su se nji­hova zna­če­nja iskris­ta­li­zi­rala i danas se većina jezi­kos­lo­vaca slaže s podje­lom koju donosimo. Oblik dalji (dalja, dalje) zapravo je kom­pa­ra­tiv pri­djeva dalek (dalek, dalji, naj­da­lji). On ozna­čuje uda­lje­nost, odnosno da je nešto uda­lje­nije (dalji posjed, dalji rođaci, cilj pos­taje sve dalji). Pri­djev dalj­nji (dalj­nja, ... Read More »

Riječ fil­tar potječe od latin­skog fil­trum. Latin­ske ime­nice koje zavr­ša­vaju na -um pre­uzi­mamo tako da taj nas­ta­vak odba­cimo i dobi­jemo naš nomi­na­tiv (argu­men­tum > argu­ment). Dogodi li se da nova riječ zavr­šava dvama suglas­ni­cima, od kojih je prvi koji eks­plo­zivni suglas­nik (p, t, k, b, d ili g), a drugi r ili m (filtr- ili cilindr-), ume­ćemo a (filtar, cilindar). ... Read More »