Van i vani

Pri­lo­zi van i vani mjes­ni su pri­lo­zi. Naziv mjes­ni mogao bi zava­ra­ti, no važ­no je shva­ti­ti da se mjes­ni pri­lo­zi ne odno­se samo na mjes­to nego i na smjer. Mogli bismo zapra­vo reći da su posri­je­di pros­tor­ni pri­lo­zi, no tra­di­ci­onal­no se nazi­va­ju nepre­ciz­nim nazi­vom mjesni.

Pri­log van ozna­ču­je cilj ili smjer kre­ta­nja. Odgo­va­ra na pita­nje kamo? (baci­ti van, bje­ža­ti van, izi­ći van, izmi­go­lji­ti se van, trča­ti van, pus­ti­ti van).

Pri­log vani ozna­ču­je mjes­to. Odgo­va­ra na pita­nje gdje? (biti vani, čeka­ti vani, čita­ti vani, igra­ti se vani, osta­ti vani, sje­di­ti vani, spa­va­ti vani).

Pri upo­tre­bi ovih pri­lo­ga gri­je­ši se tako da se pri­log mjes­ta (vani) upo­treb­lja­va u zna­če­nju cilja ili smjera:

Idem vani. > Idem van.

Izla­zi­mo vani. > Izla­zi­mo van.

Kat­kad se upo­tre­ba pri­lo­ga van i vani objaš­nja­va uz pomoć gla­go­la koji­ma se ovi pri­lo­zi pri­la­žu. Načel­no se pri­log van pri­la­že gla­go­li­ma kre­ta­nja (trča­ti van), a vani gla­go­li­ma miro­va­nja (sta­ja­ti vani), no to nije uvi­jek tako jer se i gla­go­li kre­ta­nja mogu upo­tri­je­bi­ti s pri­lo­gom mjes­ta, to jest s pri­lo­gom vani.

Čim zvo­no zazvo­ni, uče­ni­ci trče van iz ško­le. (smjer)

Kad je vri­je­me lije­po, trče vani. (mjes­to)

Pas mi je pobje­gao van. (smjer)

Pas mi je pobje­gao vani. (mjes­to)

Ilus­tra­ci­ja: Shlo­mas­ter, Pixa­bay