Optimalan − optimalniji − najoptimalniji

Optimalan − optimalniji − najoptimalniji

Iz latin­sko­ga smo pre­uze­li neke pri­dje­ve koji u izvor­nom jezi­ku u sebi već sadr­ža­va­ju super­la­tiv­no zna­če­nje (to jest ozna­ču­ju ime­no­va­no svoj­stvo u naj­ve­ćoj mogu­ćoj mje­ri). Tak­vi su pri­dje­vi uglav­nom nači­nje­ni od latin­skog super­la­ti­va, a to su pri­mje­ri­ce: mak­si­ma­lan, mini­ma­lan, opti­ma­lan, ali i ide­alan, esen­ci­ja­lan, eks­tre­man

Jezič­ni su pri­ruč­ni­ci uglav­nom slož­ni u sta­vu da tak­ve pri­dje­ve ne tre­ba stup­nje­va­ti. To zna­či da u hrvat­sko­me stan­dard­nom jezi­ku ovi pri­dje­vi nema­ju obli­ke za  kom­pa­ra­tiv i super­la­tiv, to jest obli­ke: mak­si­mal­ni­ji i naj­mak­si­mal­ni­ji, mini­mal­ni­ji i naj­mi­ni­mal­ni­ji, opti­mal­ni­ji i naj­op­ti­mal­ni­ji, ide­al­ni­ji i naj­i­de­al­ni­ji

No govor­ni­ci „upor­no” kom­pa­ri­ra­ju i ove pri­dje­ve. Rek­li bismo da hrvat­skom jezi­ku nije svoj­stve­no nes­tup­nje­va­nje opis­nih pri­dje­va, čak ni onda kad u pozi­ti­vu ozna­ču­ju posje­do­va­nje odre­đe­nog svoj­stva u naj­ve­ćoj mje­ri. Naime neki jezi­kos­lov­ci tvr­de da se ne bi tre­bao stup­nje­va­ti ni pri­djev bitan, a onda ni savr­šen, vele­ban i slič­ni pri­dje­vi. No upo­tre­ba vrlo nedvoj­be­no svje­do­či da se u hrvat­sko­me opis­ni pri­dje­vi uvi­jek stup­nju­ju, bez obzi­ra na nji­ho­vo zna­če­nje u pozi­ti­vu. Čak se i pri­djev mrtav može stup­nje­va­ti (mrtvi­ji, naj­mr­tvi­ji Jon Snow je mrtav da ne može biti mrtvi­ji.).

Ne želi­mo vam savje­to­va­ti da ne sli­je­di­te nor­ma­tiv­na pra­vi­la, ali se nada­mo da će se nor­ma jed­nom pro­mi­je­ni­ti. Izvor­no latin­sko zna­če­nje ne bi tre­ba­lo biti pre­sud­no za upo­tre­bu tih pri­dje­va u hrvat­skom jezi­ku, tim više što danas uglav­nom ne zna­mo kad je riječ o pri­dje­vi­ma nas­ta­li­ma od latin­skog super­la­ti­va. Sma­tra­mo da nor­ma, s dru­ge stra­ne, svim govor­ni­ci­ma mora omo­gu­ći­ti da mogu svla­da­ti stan­dard­ni jezik bez obzi­ra na for­mal­nu naobraz­bu, bila ona kla­sič­na ili ne, a što ovak­va pra­vi­la nipo­što ne olak­ša­va­ju. Povrh toga, čini se da je za hrvat­ski jezik karak­te­ris­tič­no da se opis­ni pri­dje­vi mogu stup­nje­va­ti bez obzi­ra na nji­ho­vo značenje.

No dok se nor­ma­tiv­ne pre­po­ru­ke ne pro­mi­je­ne, ne zabo­ra­vi­te da se neki pri­dje­vi u stan­dard­nom jezi­ku ne bi tre­ba­li stupnjevati.

Ilus­tra­ci­ja: Leopold Boet­t­c­her, Pixa­bay